Dnia 29 października 2013 roku o godz. 13.00 w Sali Powiatowej Biblioteki Publicznej w Sieradzu odbyło się spotkanie członków Klubu, zaproszonych gości oraz młodzieży z I LO im. K. Jagiellończyka w Sieradzu. Tematem spotkania było: ” Bitwa pod Lenino. Prawda i legendy”. Prelekcję dla zgromadzonych przeprowadził prof. dr hab. Zygmunt Matuszak, prorektor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Zgromadzonych powitała prezes Klubu – Stanisława Ucińska-Piaszczyk. Na wstępie prelegent krótko zaprezentował swoją karierę zawodową a następnie przeszedł do omawiania interesującej nas tematyki. Zwrócił uwagę na gloryfikowanie za czasów PRL bitwy pod Lenino – data tej bitwy była świętem Ludowego Wojska Polskiego. Sytuacja zmieniła się po upadku systemu komunistycznego i otwarciu archiwów radzieckich dla polskich badaczy. Prelegent 20 lat temu był na polu bitwy pod Lenino, oceniał przebieg, porównywał mapy i teren jako były oficer wojska. Podkreślił, że “nie wolno wartościować przelanej krwi Polaków” w czasie II wojny światowej. Ci, którzy nie byli w stanie dotrzeć do armii gen. Andersa z różnych powodów teraz mieli możliwość wstąpienia do tworzonej armii przez Z. Berlinga. Zaznaczył, że była to decyzja J. Stalina, który na konferencji w Teheranie chciał udowodnić sojusznikom, że w Rosji jest wojsko polskie. Brakowało dowódców – było tylko trzech rdzennych Polaków w dowództwie – stąd dowódcy radzieccy, często słabo wyszkoleni, bez szkoły oficerskiej. Prezentuje “Dokument o stanie bojowym I Dywizji im. T. Kościuszki z 13 X 1943 r.” a następnie przedstawia “Ogólny plan operacji 33 armii”. Podkreślił, ze podstawowe szkolenie taktyczne żołnierzy rozpoczęło się dopiero po 15 lipca 1943 r.; wcześnie przygotowywano żołnierzy do przysięgi. W momencie rozpoczęcia szlaku bojowego armia nie była wyszkolona, ale decyzje polityczne zadecydowały o jej udziale w głównym natarciu. Stalin kazał wycofać dywizję (niewyszkoloną) by w Teheranie “miał armię a nie trupów”. Założenie -pokonać rzekę Miereję i przystąpić do ataku. Fotografia zaprezentowana przez prelegenta przedstawia “Położenie wojsk przed bitwą” – przeciwnik był doskonale rozpoznany na głębokość 3 km – okazało się fikcją – dowódcy radzieccy (ppłk Derks) – nic nie robią. Kolejna fotografia przedstawia rzekę Miereję, następna wąwóz w rejonie pozycji I batalionu a kolejna bitwę pod Lenino. Wskazał na liczne błędy Z. Berlinga – mając 11 batalionów skierował do walki tylko 1 batalion (nie miał przewagi) – przez 40 min. żołnierze przebijali się w szeregi niemieckie – wola, determinacja ludzi zadecydowały o pewnym sukcesie. Podkreślił znaczenie 2 miejscowości w czasie walk – TRYGUBOWA (3-krotnie przechodziła z rąk do rąk) i POŁZUCHY. Skandaliczny błąd Z. Berlinga – 68 km z tyłu była amunicja niezbędna do walki. Trzech Polaków (Aniela Krzywoń, W. Wysocki i Hubner) otrzymało najwyższe odznaczenie radzieckie. Dywizja poniosła ciężkie straty – 27% zabitych, 116 do niewoli, 670 zaginionych. Prelegent podkreślił “należy się cześć i chwała żołnierzom walczącym pod Lenino”. W czasie dyskusji prelegent odpowiadał na pytania zainteresowanych. Następnie zaprezentował dokument – meldunek napisany przez Z. Berlinga po bitwie 12-13 X 1943 r. (napisany po rosyjsku, przetłumaczony zgromadzonym na j. polski) -odważnie napisał o zachowaniu żołnierzy radzieckich po bitwie pod Lenino. Fotografia –pomnik ze zbiorowej mogiły żołnierzy poległych pod Lenino – nie ma tam żadnego Polaka; są pochowani pod Lenino. Fotografia- mauzoleum polsko-radzieckiego braterstwa broni na wzgórzu 215,5. W 1993 r. bp polowy wojska polskiego Sławoj Leszek Głódź poświęcił cmentarz żołnierzy polskich i tam odbyła się msza ekumeniczna pod mauzoleum. W 70-rocznicę bitwy pod Lenino – uroczystości na cmentarzu; polskie delegacje wzięły w niej udział. Prelegent zachęcił młodzież i innych uczestników spotkania do zakupu lub przeczytania w czytelni czasopisma “Mówią Wieki” z 2013 r. o bitwie pod Lenino – najnowsze wyniki badań prezentowane. Na koniec wspomniał o pamiętnikach Z. Berlinga, które żona dopiero po śmierci M. Rola-Żymierskiego wydała. Młodzież i zgromadzeni z zainteresowaniem wysłuchali ciekawej prezentacji prof. Z. Matuszaka. Prezes podziękowała za prelekcję i udział w niej zgromadzonych.
